Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011

Αναμένεται να αρχίσουν οι κλινικές δοκιμές θεραπείας του διαβήτη από κύτταρα του ενδομητρίου

Η μήτρα αποτελεί αδιαμφισβήτητα την πρώτη «κατοικία» μας, εκείνη που επί εννέα μήνες μάς παρέχει ασφάλεια έως ότου κάνουμε την εμφάνισή μας στον γοητευτικό αλλά και «σκληρό» από πολλές απόψεις κόσμο μας. Οπως δείχνουν τώρα μελέτες μιας ομάδας από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ, το όργανο αυτό που γεννά ζωή και συγκεκριμένα η εσωτερική «φόδρα» του, το ενδομήτριο, μπορεί να οδηγήσει και σε... αναγέννηση όταν σοβαρές ασθένειες κάνουν την «επίσκεψή» τους στο δικό μας «σπίτι», που δεν είναι άλλο από το πολύτιμο σώμα μας.
Αυτό υπόσχονται ο καθηγητής Μαιευτικής, Γυναικολογίας και Αναπαραγωγικών Επιστημών, διευθυντής του Κέντρου Αναπαραγωγικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Γέιλ Χιου Τέιλορ και οι συνεργάτες του, οι οποίοι έχουν μέχρι στιγμής επιτύχει να μετατρέψουν ενήλικα βλαστικά κύτταρα του ενδομητρίου σε ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα για αντιμετώπιση του διαβήτη, σε κύτταρα που παράγουν τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη για αντιμετώπιση του Πάρκινσον, σε χονδροκύτταρα, σε μυϊκά κύτταρα (συμπεριλαμβανομένων εκείνων του καρδιακού μυός) αλλά και σε κύτταρα του ήπατος. Ο καθηγητής Τέιλορ ανέφερε μιλώντας στο «Βήμα» πως η έρευνά του, ιδίως σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του διαβήτη, είναι πιθανό μέσα σε δύο χρόνια να περάσει σε φάση κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους. Μακάρι να δούμε σύντομα επιστημονικά «θαύματα» για εκατομμύρια ασθενείς ανά τον κόσμο που θα έχουν έντονο... άρωμα γυναίκας.

Το συγκριτικό πλεονέκτημα

Τα βλαστικά κύτταρα του ενδομητρίου εμφανίζουν πολλά πλεονεκτήματα, σύμφωνα με τον καθηγητή Τέιλορ. «Κατ’ αρχάς αποτελούν μια πλούσια πηγή κυττάρων που ανανεώνεται κάθε μήνα στο πλαίσιο του εμμηνοροϊκού κύκλου – τα κύτταρα του ενδομητρίου παράγονται ακόμη και σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Κατά δεύτερον, είναι εύκολη η διαδικασία λήψης τους η οποία μπορεί να γίνει σε ελάχιστο χρόνο μέσα σε ένα ιατρείο. Συγχρόνως μπορούμε να λάβουμε τα συγκεκριμένα κύτταρα από υστερεκτομές – επεμβάσεις δηλαδή αφαίρεσης της μήτρας – που γίνονται για διαφορετικούς γυναικολογικούς λόγους. Σε ολόκληρο τον κόσμο διενεργούνται εκατομμύρια τέτοιες επεμβάσεις ετησίως. Τα κύτταρα αυτά σήμερα πετάγονται αλλά ίσως μελλοντικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας τράπεζας βλαστικών κυττάρων του ενδομητρίου στην οποία θα καταφεύγει όποιος έχει ανάγκη».

Τα πλεονεκτήματα των κυττάρων του ενδομητρίου δεν σταματούν όμως εδώ: «Η μετατροπή των βλαστικών κυττάρων του ενδομητρίου σε άλλους τύπους κυττάρων του οργανισμού παρακάμπτει επίσης πολλά εμπόδια στα οποία “σκοντάφτουν” όσοι ασχολούνται με τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα αλλά και με τα κύτταρα iPS (induced pluripotent stem cells, ενήλικα κύτταρα που με την κατάλληλη προσθήκη γονιδίων λαμβάνουν τις ιδιότητες των πολυδύναμων εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων): δεν απαιτεί γενετική παρέμβαση όπως συμβαίνει με τα iPS ενώ δεν συνδέεται και με το ηθικό ζήτημα της καταστροφής εμβρύων αλλά και με τους κινδύνους καρκινογένεσης που έχουν αποδοθεί στα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα».

Συγχρόνως, κατά τον καθηγητή, τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα του ενδομητρίου υπερτερούν έναντι άλλων τύπων ενηλίκων βλαστικών κυττάρων: «Σήμερα πολλοί ειδικοί λαμβάνουν ενήλικα βλαστικά κύτταρα από τον μυελό των οστών. Ωστόσο η διαδικασία λήψης μυελού είναι πολύ πιο επώδυνη από τη λήψη των βλαστικών κυττάρων του ενδομητρίου. Μιλούμε λοιπόν για κύτταρα που έχουν να προσφέρουν πολλά στην ιατρική από κάθε άποψη».

Προσδοκία θεραπείας του διαβήτη

Η δυναμική αυτών των κυττάρων φάνηκε πρόσφατα μέσα από μελέτη του δρος Τέιλορ και της ομάδας του που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Molecular Therapy» στα τέλη του περασμένου Αυγούστου και η οποία χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Η μελέτη αυτή «γέννησε» ελπίδα σχετικά με το ότι τα βλαστικά κύτταρα του ενδομητρίου μπορούν κάποια ημέρα να δώσουν μια κατά το δυνατόν «φυσική» λύση στο πρόβλημα του διαβήτη που ταλανίζει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο (πρόκειται για ένα νέο που έχει διπλή σημασία αυτή την εβδομάδα, κατά την οποία γιορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη – συγκεκριμένα την περασμένη Δευτέρα 14 Νοεμβρίου).

Τα κύτταρα του ενδομητρίου έχουν κερδίσει τις «ερευνητικές καρδιές» των ειδικών του Γέιλ καθώς έχουν λίγες απαιτήσεις, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της ομάδας. «Το μόνο που απαιτείται για την καλλιέργειά τους στο εργαστήριο είναι το να “μπανιαριστούν” σε ένα ειδικό “κοκτέιλ” που αποτελείται από κατάλληλα θρεπτικά συστατικά και αυξητικούς παράγοντες. Στα πειράματά μας που αφορούσαν τον διαβήτη η όλη διαδικασία της καλλιέργειας διήρκεσε μόλις τρεις εβδομάδες. Μέσα σε αυτό το διάστημα τα βλαστικά κύτταρα του ενδομητρίου υιοθέτησαν τα χαρακτηριστικά των β-κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη».

Ανταπόκριση και παραγωγή ινσουλίνης

Επειτα από κάθε γεύμα ο οργανισμός διασπά την τροφή σε συστατικά όπως η γλυκόζη. Η γλυκόζη κυκλοφορεί στο αίμα και σε αυτό το σημείο πιάνουν «δουλειά» τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ορμόνη ινσουλίνη η οποία επιτρέπει στα κύτταρα του σώματος να «συλλάβουν» τη γλυκόζη και να τη χρησιμοποιήσουν για τις ενεργειακές τους ανάγκες. Μετά λοιπόν τη «γέννηση» των β-κυττάρων στον... δοκιμαστικό σωλήνα οι ερευνητές θέλησαν να ελέγξουν τη λειτουργικότητά τους. Ετσι αρχικώς εξέθεσαν τα κύτταρα σε γλυκόζη στο εργαστήριο και ανακάλυψαν ότι, όπως συμβαίνει και με τα φυσιολογικά β-κύτταρα του ανθρώπινου παγκρέατος, αυτά αποκρίθηκαν στην παρουσία γλυκόζης παράγοντας ινσουλίνη.

Οι επιστήμονες προχώρησαν μάλιστα ένα βήμα πιο πέρα μεταμοσχεύοντας τα κύτταρα που καλλιεργήθηκαν στο εργαστήριο στην ινώδη κάψα (πρόκειται για τη μεμβράνη που καλύπτει τους νεφρούς) ποντικών που έπασχαν από διαβήτη. Τα πειραματόζωα διέθεταν ελάχιστα λειτουργικά β-κύτταρα του παγκρέατος και πολύ υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Οπως προέκυψε, όσα ποντίκια δεν έλαβαν την κυτταρική θεραπεία συνέχισαν να εμφανίζουν πολύ υψηλά επίπεδα γλυκόζης του αίματος ενώ παρουσίασαν επίσης λήθαργο και καταρράκτη – σημάδια διαβήτη που δεν έχει αντιμετωπιστεί.

Αντιθέτως τα ζώα που υπεβλήθησαν στη θεραπεία φάνηκαν αμέσως από... μακριά, λέει ο καθηγητής. «Αν κοιτούσε κάποιος τις δύο ομάδες ποντικών θα καταλάβαινε αμέσως ποια έλαβε τα κύτταρα. Τα ζώα που υπεβλήθησαν στη θεραπεία ήταν πολύ πιο δραστήρια, δεν παρουσίασαν καταρράκτη ενώ εμφάνισαν και μείωση των επιπέδων σακχάρου του αίματος. Ωστόσο, η θεραπεία δεν ήταν πλήρως αποτελεσματική, αφού τα επίπεδα σακχάρου δεν επανήλθαν στο φυσιολογικό – συνεχίστηκε πάντως η παραγωγή κάποιας ποσότητας ινσουλίνης επί έξι εβδομάδες, δηλαδή ως τη λήξη της μελέτης».

Σε δύο χρόνια δοκιμές σε ανθρώπους

Τα αποτελέσματα αυτά, αν και ενθαρρυντικά, μαρτυρούν ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Και στον δρόμο αυτόν «περπατούν» τώρα οι ειδικοί από το Γέιλ. Σύμφωνα με τον δρα Τέιλορ «βρισκόμαστε σε φάση αναζήτησης καλύτερων μεθόδων καλλιέργειας έτσι ώστε να παραγάγουμε περισσότερα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα και να επιτύχουμε μετά τη μεταμόσχευσή τους την εμφάνιση φυσιολογικών επιπέδων σακχάρου τα οποία θα έχουν διάρκεια». Η επιτυχία, όπως ελπίζει ο καθηγητής, δεν βρίσκεται (πολύ) μακριά. «Εκτιμώ ότι αν όλα πάνε καλά, σε δύο χρόνια θα περάσουμε σε κλινικές δοκιμές της μεθόδου σε ανθρώπους. Οσο για τον τρόπο εφαρμογής της θεραπείας στον άνθρωπο, αυτός δεν θα είναι τόσο δύσκολος όσο στο ποντίκι. Στα μοντέλα ποντικών τα κύτταρα εγχύθηκαν στους νεφρούς ώστε να είναι πιο “επικεντρωμένο” το πείραμα σε ένα σημείο του οργανισμού και να έχουμε καλύτερο έλεγχο της πορείας της θεραπείας. Στον άνθρωπο όμως εκτιμώ ότι τα κύτταρα θα εγχέονται υποδορίως στο πλαίσιο μιας εύκολης διαδικασίας».

Ποιοί θα ωφεληθούν

Για ποιους ασθενείς θα είναι μελλοντικά κατάλληλη μια τέτοια θεραπεία, ρωτήσαμε τον επικεφαλής της έρευνας. Ως γνωστόν, ο διαβήτης έχει δύο τύπους: στον τύπο 1 το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου καταστρέφει λανθασμένα τα ίδια τα πολύτιμα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρά του με αποτέλεσμα να μην παράγεται η ζωτικής σημασίας ορμόνη και να υπάρχει ανάγκη χορήγησης ενέσεων ινσουλίνης σε καθημερινή βάση. Στον τύπο 2 τα β-κύτταρα συνεχίζουν να παράγουν ινσουλίνη, την οποία όμως τα κύτταρα του οργανισμού αντιμετωπίζουν πρόβλημα στο να τη χρησιμοποιήσουν. «Η θεραπεία μας εκτιμούμε ότι αρχικώς θα έχει εφαρμογή σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 που δεν διαθέτουν ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα. Αλλά μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη και σε ορισμένους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 προχωρημένου σταδίου στους οποίους επίσης τα β-κύτταρα πεθαίνουν» απάντησε ο καθηγητής.

Οπως σας αναφέραμε από την αρχή, η συγκεκριμένη τεχνική είναι χωρίς αμφιβολία γένους... θηλυκού. Παρ’ όλα αυτά η εφαρμογή της δεν γνωρίζει... φύλο. «Πιο “ευνοημένες” από τη διαδικασία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι οι γυναίκες. Για παράδειγμα, μια διαβητική γυναίκα θα είναι σε θέση να λαμβάνει κύτταρα για μεταμόσχευση από το ενδομήτριό της τα οποία μετά την καλλιέργειά τους θα εγχέονται στον οργανισμό της χωρίς να ελλοχεύει ο κίνδυνος απόρριψής τους. Η μήτρα των γυναικών θα μπορεί να χαρίσει όμως θεραπεία και στους διαβητικούς άνδρες. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση θα απαιτείται η λήψη ανοσοκατασταλτικών θεραπειών, όπως συμβαίνει σήμερα και στις συμβατικές μεταμοσχεύσεις, προκειμένου να μην υπάρξει απόρριψη του μοσχεύματος».

Ολα δείχνουν λοιπόν ότι οι γυναίκες από τις οποίες «φύεται» η ζωή μπορούν να κάνουν και πάλι την ελπίδα να «ανθήσει» για τους διαβητικούς ασθενείς και όχι μόνο...


Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Γέιλ Χιου Τέιλορ

EΛΠΙΔΑ ΓΙΑ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ, ΚΑΡΔΙΑ, ΣΥΚΩΤΙ

Η ομάδα από το Γέιλ με «μαγιά» τα βλαστικά κύτταρα του ενδομητρίου καταπιάνεται με τη δημιουργία πολλών και διαφορετικών τύπων κυττάρων στο εργαστήριο. Το 2010 οι ερευνητές δημοσίευσαν μελέτη σύμφωνα με την οποία τα κύτταρα του ενδομητρίου μπορούν να μετατραπούν σε νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου που παράγουν ντοπαμίνη για την αντιμετώπιση μιας άλλης νόσου – μάστιγας του σύγχρονου κόσμου μας, του Πάρκινσον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μάλιστα ακολουθήθηκε μια ελαφρώς παραλλαγμένη τεχνική: «Ανακαλύψαμε ότι σε αντίθεση με τα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα τα οποία μεταμοσχεύσαμε στα ζώα αφότου είχαν διαφοροποιηθεί πλήρως, στα κύτταρα του εγκεφάλου τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα όταν η μεταμόσχευση γινόταν σε ένα στάδιο πριν από την πλήρη διαφοροποίηση. Τα κύτταρα ολοκλήρωναν τη διαφοροποίηση εντός του οργανισμού των ζώων, κάτι που αποδείχθηκε απαραίτητο αφού τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου χρειάζεται να δημιουργήσουν μεταξύ τους συνάψεις σε αντίθεση με άλλους τύπους κυττάρων του οργανισμού» σημειώνει ο επικεφαλής των ερευνητών, καθηγητής του Πανεπιστημίου Γέιλ Χιου Τέιλορ. Θετικά ήταν μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα και από τη μεταμόσχευση των κυττάρων στον εγκέφαλο ποντικών με Πάρκινσον: «Παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης» αναφέρει ο ειδικός και προσθέτει ότι η ομάδα του αναμένεται να διεξαγάγει σύντομα πειράματα σε μεγαλύτερα μοντέλα ζώων, όπως οι πίθηκοι. «Ωστόσο εκτιμώ ότι ο χρόνος που η συγκεκριμένη έρευνα θα περάσει σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους θα είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με την έρευνα στον διαβήτη. Και αυτό διότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η έγχυση των κυττάρων πρέπει να γίνει στον εγκέφαλο, που αποτελεί ένα άκρως ευαίσθητο όργανο».

Ο καθηγητής Τέιλορ λέει μάλιστα ότι ο ίδιος και οι συνεργάτες του έχουν επίσης επιτύχει τη μετατροπή κυττάρων του ενδομητρίου σε χονδροκύτταρα ενώ αδημοσίευτα ακόμη στοιχεία της ομάδας μαρτυρούν ότι είναι εφικτή και η μετατροπή τους σε μυϊκά κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του καρδιακού μυός, αλλά και σε ηπατικά κύτταρα. Τα πειράματα αυτά βρίσκονται σε πιο πρώιμο στάδιο: μέχρι στιγμής έχει καταστεί δυνατή η μετατροπή των κυττάρων in vitro, ωστόσο δεν έχουν πραγματοποιηθεί μεταμοσχεύσεις σε ποντίκια. «Είναι απαραίτητο κάθε φορά που επιχειρούμε τη μετατροπή των βλαστικών κυττάρων του ενδομητρίου σε έναν κυτταρικό τύπο να αλλάζουμε τη “συνταγή” του μέσου καλλιέργειας. Μέχρι στιγμής η “συνταγή” αυτή έχει επιτύχει σε μεγαλύτερο βαθμό σε ό,τι αφορά τον διαβήτη, ωστόσο αναζητούμε συνεχώς τις καλύτερες... δοσολογίες ώστε να επιτύχουμε να παραγάγουμε και άλλους τύπους ενηλίκων κυττάρων σε ικανούς αριθμούς ώστε να καταστεί εφικτή η μεταμόσχευσή τους. Είμαι αισιόδοξος ότι κάποια ημέρα θα καταφέρουμε να “γεννήσουμε” πολλούς κυτταρικούς τύπους μέσω της μήτρας και να σώσουμε ανθρώπους με διαφορετικά προβλήματα υγείας».

0 απόψεις:

Δημοσίευση σχολίου

Πες την άποψη σου....

Πες Τα!

Απλά εύκολα και ανώδυνα...
Όνομα: Το όνομα σου ή ότι άλλο θέλεις...
email/url: ΑΝ έχεις κάποιο ιστότοπο ή θέλεις να βάλεις το e-mail σου.
Μήνυμα: Γράψε ότι θες..
Για smilies πάτα το "εικονίδια" και επέλεξε τη φατσούλα που θες!!

All Time Favorites..

Blog Archive

Ψαχτήρι...

Birdi Birdi Blog Feed