Μια νέα τεχνική που αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης δίνει τη δυνατότητα να τοποθετηθεί ένα μόσχευμα στην προβληματική περιοχή χωρίς να διακοπεί η ροή του αίματος, μειώνοντας αισθητά τους κινδύνους αυτής της λεπτής επέμβασης.

Ένα καλοκαιριάτικο πρωί, στο εργαστήριο ανατομίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης στην Ολλανδία, ο 29χρονος Τριστάν Βαν Ντόορμαλ φοράει τα λαστιχένια γάντια του. Ανοίγει ένα λευκό κουτί και, με προσοχή, βγάζει το κεφάλι ενός πτώματος από ένα μείγμα διατήρησης. Ξυρισμένο, με σβησμένα μάτια και μισάνοιχτο στόμα, το κεφάλι ανήκει σε έναν εβδομηντάχρονο που χάρισε το σώμα του στην επιστήμη.

Στο δεξί μέρος της κεφαλής, ο Βαν Ντόορμαλ έχει ανασηκώσει ένα κομμάτι δέρματος πλάτους ενός εκατοστού. Από κάτω, φαίνεται το κρανίο. Θέλει να ανοίξει μια οβάλ τρύπα οκτώ με δέκα εκατοστά. Ο Βίλεμ Βαν Βόλφερεν, που είναι υπεύθυνος για τα σώματα στο Τμήμα Ανατομίας, παίρνει το ειδικό πριόνι και, βοηθώντας με ένα σφυράκι, ανοίγει στο θόλο του κρανίου μια τρύπα. Κρακ! Τώρα φαίνεται η μήνιγγα. «Τέλεια, Βίλεμ!». Ο Βαν Ντόορμαλ ξαναβάζει το κεφάλι στο κουτί, βγαίνει από το κτίριο της ανατομίας και μπαίνει σε ένα άλλο όπου γράφει «Elana». Εδώ θα εγχειρίσει το κεφάλι.

Μερικά χρόνια νωρίτερα. Ο φοιτητής ιατρικής Βαν Ντόορμαλ δίνει προφορικές εξετάσεις νευροχειρουργικής. Ο εξεταστής, που μόλις μια εβδομάδα πριν είχε εγχειρίσει την πεθερά του νεαρού μετά από εγκεφαλικό, του λέει: «Εάν σε τέτοιες καταστάσεις μπορείς να προετοιμάζεσαι για εξετάσεις, πρέπει να γίνεις νευροχειρουργός». Ήδη ο Βαν Ντόορμαλ είχε ξεκινήσει να ερευνά μια νέα μέθοδο καταπολέμησης ανευρυσμάτων στον εγκέφαλο, σε συνεργασία με την Elana, μια εταιρεία που συνδέεται με το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης. Το ανεύρυσμα είναι μια διαστολή ενός αιμοφόρου αγγείου που εμφανίζεται γενικά σε ένα αδύναμο σημείο του τοιχώματός του. Μοιάζει σαν μια εύθραυστη φούσκα γεμάτη αίμα, που μπορεί να φτάσει σε μέγεθος κορόμηλου. Εάν σπάσει, κατακλύζει τον εγκέφαλο και ο ασθενής μπορεί να πεθάνει μέσα σε δέκα λεπτά. Αν όμως ανακαλυφθεί εγκαίρως, υπάρχει η δυνατότητα χειρούργησής του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει ένα bypass, μια παράκαμψη δηλαδή όπου το ανευρυσματικό κομμάτι του αγγείου απομονώνεται και από τις δυο πλευρές του με ένα χειρουργικό κλιπ.

Η ιδέα γεννήθηκε... ενώ έπαιζε. Για τον ασθενή, η τοποθέτηση bypass είναι επικίνδυνη, γιατί ο χειρουργός πρέπει να κλείσει προσωρινά το ανευρυσματικό αγγείο, σαν υδραυλικός που κλείνει την κεντρική βάνα πριν τοποθετήσει μια διακλάδωση. Αυτό μπορεί να διαρκέσει πολλή ώρα, με κίνδυνο ο ασθενής να υποστεί εγκεφαλικές βλάβες. «Δεν είναι όμως δυνατό να γίνει bypass χωρίς να κλείσει το κεντρικό αγγείο;». Ο Βαν Ντόορμαλ εργάζεται με τον Κέες Τούλεκεν, επίτιμο καθηγητή νευροχειρουργικής. Στα 70 του, ο Τούλεκεν ούτε που σκέφτεται να σταματήσει να δουλεύει. Από τα φοιτητικά χρόνια του, τη δεκαετία του 1960, πειραματιζόταν. «Κάθε βδομάδα εγχείριζα ένα ποντίκι. Δεν ήθελα να επαναλαμβάνω όλο τα ίδια, γι’ αυτό δοκίμαζα κάποια καινούρια πράγματα. Χάρη σε αυτό, μπορώ τώρα να κάνω ράμματα σε περιοχές του εγκέφαλου που κανείς άλλος δεν μπορεί», λέει ο Τούλεκεν, που από τότε αναρωτιόταν αν ήταν εφικτό να γίνονται bypass χωρίς να σταματά η ροή του αίματος. Θα περνούσαν χρόνια μέχρι να βρει τη λύση. Οι φαεινές ιδέες έρχονται στα πιο περίεργα μέρη. Αυτό συνέβη και στον Τούλεκεν στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στην εξέδρα του γηπέδου του Άγιαξ στο Άμστερνταμ. Σε ένα παραδοσιακό bypass ο χειρουργός κλείνει το αιμοφόρο αγγείο, ανοίγει μια τρύπα κι εκεί συνδέει ένα παρακλάδι. Ο Τούλεκεν κάνει το αντίθετο: χωρίς να διακόψει τη ροή, ράβει το παρακλάδι στο αιμοφόρο αγγείο και μετά ανοίγει τη δίοδο ανάμεσα στα δύο αγγεία με ένα λέιζερ. Σε αυτή την τεχνική, ουσιαστικό ρόλο παίζει ένας μικρός δακτύλιος που γλιστρά στο εξωτερικό του εμφυτεύματος και διευκολύνει την ένωσή του με το υπάρχον αγγείο.

Στη Μαδρίτη για πρώτη φορά. Πάνε 15 χρόνια τώρα που η τεχνική Elana εφαρμόζεται σε ασθενείς. Νευροχειρουργοί από όλο τον κόσμο έρχονται στην Ουτρέχτη για να την μάθουν. Παρ’ όλη όμως την επιτυχία, ο Τούλεκεν δεν ήταν ευχαριστημένος. Θα έπρεπε να υπήρχε ευκολότερος τρόπος να ενώσει το ένα αγγείο με το άλλο κάνοντας πέντε λεπτά και όχι μια ώρα , για να ράψει το νέο αγγείο σε κάποιο άλλο βαθύτερο. Ώσπου σκέφτηκε να δώσει στο δακτύλιό του δύο προεξοχές, ώστε ο χειρουργός να προσαρμόζει εύκολα το bypass στο παλιό αγγείο, σαν να καρφιτσώνει κάτι σε έναν πίνακα. Αν αυτή η νέα τεχνική, που ονομάστηκε Selana, λειτουργούσε, θα μπορούσε να εγχειρίζει αρκετούς ασθενείς με πολύ βαθιά εγκεφαλικά ανευρύσματα κάθε χρόνο. Πώς όμως έπρεπε να είναι οι προεξοχές αυτές; Θα έπρεπε να είναι ευθείες; Από τι υλικό; Ο Βαν Ντόορμαλ πήρε αγγεία από κουνέλια του σφαγείου και έκανε δοκιμές επί ώρες με διάφορους δακτυλίους. Όταν βρήκε το τέλειο σχέδιο με τον τεχνικό της Elana, άρχισε να πειραματίζεται σε ζωντανά ζώα.

Γιγάντια ανευρύσματα στις πιο βαθιές περιοχές. Απομακρύνει προσεκτικά τα μέρη του εγκέφαλου και αφήνει στο πλάι τα αγγεία. Διεισδύει στον εγκέφαλο κάθε φορά πιο βαθιά, ήδη έχει φτάσει κοντά στα οκτώ εκατοστά. Βρίσκει το αγγείο που ψάχνει, γαντζώνει πάνω του το μόσχευμα και το κολλάει. Εισάγει τώρα στην ελεύθερη άκρη έναν καθετήρα, σαν ερπετό που το στόμα του θα ανοίξει τη δίοδο μεταξύ μοσχεύματος και αρτηρίας. Η δράση αρχίζει. «Πυρ!», λέει ο Βαν Ντόορμαλ και ο Τούλεκεν πατάει ένα κουμπί. Το λέιζερ καίει μια κυκλική περιοχή της αρτηρίας όπου ήδη τρέχει το ψεύτικο αίμα. Από την κεφαλή του «ερπετού» πρέπει τώρα να βγει ένα ολοστρόγγυλο κομμάτι τοιχώματος, με διάμετρο μικρότερη από δύο χιλιοστά και χωρίς ίχνος από ράμματα. Αυτή είναι η απόδειξη ότι τα δύο αγγεία ενώθηκαν καλά.

Μαθαίνοντας από τις αντιξοότητες. Αυτή η διαδικασία της απόδειξης είναι απαραίτητη, είτε πρόκειται για κουνέλι, χοίρο ή ανθρώπινο κεφάλι. Ήδη πραγματοποιήθηκε η πρώτη επέμβαση με τη νέα τεχνική σε ασθενή! Πλάι στον Βαν Ντόορμαλ, συμμετείχε και ο νευροχειρουργός Μπαρτ βαν ντερ Ζβαν, από την ομάδα που έχει μαθητεύσει κοντά του, «προβάροντας» ατελείωτα bypass στο εργαστήριο. Όταν η δύσκολη αποστολή φτάσει στο τέλος, ο καθετήρας απομακρύνεται. Μια τελευταία ματιά στο μικροσκόπιο, ένα μεγάλο χαμόγελο ανάμεσα στα μέλη της ομάδας κι είναι ώρα για τα συγχαρητήρια!


πηγή:Focus